Fonografos.net Ειδησεογραφικό portal Φθιώτιδας και Κεντρικής Ελλάδας
Λιτόχωρο, φαράγγι Ενιπέα, αρχαιολογικό πάρκο Δίου, παραλία Κατερίνης, κάστρο Πλαταμώνα, Παλαιός Παντελεήμονας. Μυθολογία, αρχαία και βυζαντινή ιστορία, οικολογία, αρχιτεκτονική. Και τι δεν έχετε να δείτε και να συζητήσετε, να μάθετε και να βιώσετε –με λίγες μόνο μέρες διακοπών ή απλά με ένα Σαββατοκύριακο στην ευρύτερη περιοχή τους.
Βόλτες στο Λιτόχωρο
Οι παραδόσεις θέλουν το Λιτόχωρο να είναι χτισμένο στη θέση της μικρής αρχαίας πόλης Πίμπλεια, που βρισκόταν δίπλα στον ποταμό Ενιπέα και καταστράφηκε από τα νερά του. Τον 3ο αιώνα π.Χ. υπαγόταν διοικητικά στο Δίον και αποτελούσε λατρευτικό κέντρο των Πιμπλειάδων Μουσών. Ο σύγχρονος οικισμός δημιουργήθηκε έπειτα, σταδιακά. Έχοντας την ιδιαιτερότητα, μάλιστα, να αναδειχθεί σε ναυτικό κέντρο, αν και δεν είναι πάνω στη θάλασσα.
Ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι στη βυζαντινή περίοδο ο Μέγας Θεοδόσιος θέλησε να εκχριστιανίσει την περιοχή, στην οποία λατρεύονταν ακόμη οι 12 θεοί. Την εποίκισε λοιπόν με Χριστιανούς προερχόμενους από τα νησιά, οι οποίοι έφεραν μαζί τις γνώσεις τους και τη ναυτική τους εμπειρία. Ως αποτέλεσμα, στα χρόνια της Τουρκοκρατίας υπήρχαν στο λιμάνι του Λιτόχωρου έως και 100 ιστιοφόρα πλοία (όπως τουλάχιστον λέγεται). Αυτό συνετέλεσε ασφαλώς στην ευμάρειά του οικισμού κατά τον 18ο και (κυρίως) τον 19ο αιώνα, καθώς παράλληλα αναπτύχθηκε και η βιοτεχνία, η υλοτομία και το εμπόριο. Η ευγνωμοσύνη των σημερινών κατοίκων προς τους παλιότερους ναυτικούς παραμένει εμφανής, με την πλατεία λ.χ. που τους έχουν αφιερώσει, με διάφορες επιγραφές και κυρίως με το Ναυτικό Μουσείο, όπου μπορείτε να δείτε και σχετικά εκθέματα.
Οι κεραμιδένιες στέγες στολίζουν τον οικισμό, που ήταν προικισμένος με πολλά σπίτια παραδοσιακής, μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής. Ωστόσο, λίγα διατηρούνται ως σήμερα στις παλιές γειτονιές, καθώς τα περισσότερα από τα 500 κτίσματα που είχε κάποτε η κωμόπολη καταστράφηκαν κατά την καταστολή της επανάστασης του 1878 από τα τουρκικά στρατεύματα. Καταστροφές έγιναν έπειτα και το 1946, στον Εμφύλιο Πόλεμο. Τα σπίτια εκείνα είχαν έναν ή δύο ορόφους, τοξωτά υπέρθυρα και σάλες με πολλά παράθυρα. Τα πιο εντυπωσιακά, ηλικίας 100-150 ετών, ανήκαν σε ναυτικούς.
Το περπάτημα στη σύγχρονη κωμόπολη είναι ευχάριστο. Υπάρχει εμπορικός δρόμος με μαγαζιά, καφέ και εστιατόρια, ενώ ανάσες στη μοντέρνα δόμηση χαρίζουν οι μικρές πλατείες (τα λεγόμενα μπαΐρια), το πάρκο «Κατούνια» με τους διάφορους ανδριάντες, το άλσος των Αγίων Αποστόλων και στο ψηλότερο σημείο το ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία: από εδώ θα απολαύσετε τη θέα σε όλη την περιοχή.
Ιδανικός για τα παιδιά είναι ο χώρος αναψυχής στον Λάκκο, όπου μπορείτε και να πιείτε καφέ ή να φάτε. Κάτω από τα πλατάνια, εντωμεταξύ, κυλάει ο ποταμός Ενιπέας, οπότε οι μικρές βόλτες στην περιοχή αποβαίνουν απολαυστικές. Τα παλιά χρόνια λειτουργούσε και νερόμυλος (ο οποίος έχει γίνει παραδοσιακή ταβέρνα, πλέον), καθώς και νεροτριβές. Ένα βυρσοδεψείο, επίσης, έχει αναστηλωθεί: ανήκει πια σε ιδιώτη, μπορείτε όμως να το δείτε κατόπιν ραντεβού. Η διαδρομή πλάι στις όχθες του ποταμού, επίσης, ενώνεται με το ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε4, το οποίο οδηγεί στα Πριόνια, σε υψόμετρο 1.100 μέτρων.
Εκδρομή στο φαράγγι του Ενιπέα
Εάν επισκεφθείτε το μαγευτικό φαράγγι του Ενιπέα κατά τη διάρκεια του χειμώνα, θα πρέπει να σιγουρευτείτε ότι η κατάσταση του μονοπατιού είναι καλή και ότι τα παιδιά θα μπορέσουν ακίνδυνα να διασχίσουν είτε ένα τμήμα του, είτε ολόκληρο το μήκος του, το οποίο ανέρχεται στα 11 χιλιόμετρα.
Αντί να ξεκινήσετε από τη θέση Μύλοι, στην άκρη του Λιτόχωρου, μπορείτε να πάτε με ταξί ή με το όχημά σας στα Πριόνια –και να κάνετε την αντίστροφη πορεία. Στο μονοπάτι η παρουσία του νερού είναι διαρκής. Υπάρχουν συνολικά 6 ξύλινα γεφύρια και η φύση είναι καταπληκτική ακόμα και τον χειμώνα, αν και η καλύτερη εποχή για επίσκεψη είναι την άνοιξη. Θα περάσετε από το ρέμα Καστάνα, θα δείτε ένα εντυπωσιακό σύμπλεγμα καταρρακτών και μετά το λεγόμενο Άγιο Σπήλαιο όπου ασκήτεψε ο Άγιος Διονύσιος. Θα περάσετε επίσης από τον μικρό ναό της Γέννησης του Χριστού και το παλιό υδραγωγείο του Λιτόχωρου, πριν καταλήξετε στους Μύλους και από εκεί στην κεντρική πλατεία της κωμόπολης.
Ένα ακόμα σημαντικό αξιοθέατο της περιοχής είναι ασφαλώς το αρχαιολογικό πάρκο στο Δίον. Τόπος χαράς και παιχνιδιού, από την άλλη, είναι οι μεγάλες παραλίες της Πιερίας που βλέπουν στο Αιγαίο Πέλαγος: ξεκινούν από το Λιτόχωρο και εκτείνονται για πολλά χιλιόμετρα. Φυσικά, η εικόνα τους τώρα τον χειμώνα είναι τελείως διαφορετική από αυτήν που παρουσιάζουν κάθε καλοκαίρι, αφού ο κόσμος είναι λίγος και τα beach bars κλειστά. Έτσι, τα παιδιά θα έχουν την ευκαιρία να παίξουν και να περπατήσουν όσο θέλουν, αναπνέοντας τον ζωογόνο θαλασσινό αέρα. Όλοι δε οι παραθαλάσσιοι οικισμοί (Πλάκα Λιτόχωρου, Λεπτοκαρυά, Νέος Παντελεήμονας, Νέοι Πόροι) προσφέρουν καλές επιλογές για φαγητό, γλυκό, ή απλώς για έναν καφέ.
Επίσκεψη στο κάστρο του Πλαταμώνα
Συστήνεται να μην περάσετε με το αυτοκίνητο από την εθνική οδό, θαυμάζοντας από απόσταση τα πολυγωνικά τείχη με τις επάλξεις και τον εντυπωσιακό πύργο. Αυτή τη φορά, τουλάχιστον, κάντε μια στάση για περιήγηση, γιατί το καλοδιατηρημένο κάστρο του Πλαταμώνα συγκαταλέγεται στα πιο εντυπωσιακά σε όλη την ηπειρωτική Ελλάδα. Είναι όμως, συνάμα, και κάτι περισσότερο από ένα επιβλητικό μνημείο της περιοχής, καθώς στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Ολύμπου (τον Ιούλιο) φιλοξενεί και πολιτισμικές εκδηλώσεις, όπως συμβαίνει βέβαια και με το προαναφερθέν Δίον.
Το σημείο όπου υψώνεται ήταν στρατηγικής σημασίας για πολλούς αιώνες, καθώς έλεγχε το πέρασμα από τη Θεσσαλία προς τη Μακεδονία, προσφέροντας προστασία τόσο από τη στεριά, όσο και από τη θάλασσα. Σύμφωνα με τις πηγές, εκεί βρισκόταν η αρχαία Ηράκλεια, η οποία συνέχισε να υπάρχει ως τους βυζαντινούς χρόνους. Το όνομα Πλαταμώνας αναφέρεται για πρώτη φορά το 1198, αν και είναι πιθανό ότι προϋπήρχε κάστρο των Βυζαντινών ήδη από τον 10ο αιώνα. Μετά την Δ’ Σταυροφορία και την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους περιήλθε στη δικαιοδοσία του Βονιφάτιου Μομφερατικού, ηγεμόνα της Θεσσαλονίκης, που το παραχώρησε ως φέουδο στον Rolando Pisscia. Εκείνος πρέπει να το ενίσχυσε ιδιαίτερα –και μάλιστα σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα της εποχής.
Ωστόσο, οι Φράγκοι δεν έμειναν για πολύ στην περιοχή. Σύντομα το κάστρο πέρασε στα χέρια των στρατευμάτων της δυναστείας των Κομνηνών, έγινε μέρος του Δεσποτάτου της Ηπείρου, ενώ χρησίμευσε και ως φυλακή Φράγκων επί αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου. Τους επόμενους αιώνες, λόγω της στρατηγικής του θέσης, συνέχισαν να το διεκδικούν Οθωμανοί και Βενετοί, συντηρώντας το, ενισχύοντάς το και γενικά αφήνοντας το δικό τους αποτύπωμα. Στα προεπαναστατικά χρόνια καταλήφθηκε για λίγο από τους Έλληνες, πριν την τελική του εγκατάλειψη από τους Τούρκους. Το 1941 το βομβάρδισαν οι Γερμανοί, στη διάρκεια μαχών με νεοζηλανδικά στρατεύματα.
Η μορφή του κάστρου του Πλαταμώνα είναι χαρακτηριστική της μεσαιωνικής εποχής. Έχει εξωτερικό περίβολο κι έναν δεύτερο, που ορίζει την ακρόπολη την οποία ενισχύει ο κεντρικός πύργος. Αυτός, τώρα, είναι οκταγωνικός, υψώνεται στα 20 μέτρα και θα σας θυμίσει τον αντίστοιχο της Μεθώνης στη Μεσσηνία ή και τον Λευκό Πύργο της Θεσσαλονίκης. Στα παιδιά, τώρα, θα κάνουν εντύπωση τα κανόνια. Οι αρχαιολόγοι που τα ανακάλυψαν θεωρούν πως τοποθετήθηκαν στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Έχουν μπει σε ξύλινες βάσεις, ενώ μαζί εκτίθενται και τα μεταλλικά τους βλήματα.
Μάθημα αρχιτεκτονικής στον Παλαιό Παντελεήμονα
Ο Παλαιός Παντελεήμονας, που είναι κτισμένος σε υψόμετρο 450 μέτρων στην πλαγιά του Κάτω Ολύμπου, αξίζει να μπει στο πρόγραμμα του ταξιδιού σας –άλλωστε απέχει μόλις 6 χιλιόμετρα από τον Πλαταμώνα. Είναι κηρυγμένος από το 1986 ως «παραδοσιακός οικισμός» και τα σπίτια του είναι σπουδαία δείγματα της μακεδονικής αρχιτεκτονικής, με τη ντόπια πέτρα του Ολύμπου και το ξύλο να κυριαρχούν. Είναι επίσης ασφαλής για τα παιδιά, αφού τα αυτοκίνητα δεν κυκλοφορούν στα πλακόστρωτα σοκάκια.
Όπως συνέβη σε πολλά χωριά στα ορεινά της Ελλάδας, ο Παλαιός Παντελεήμονας πέρασε από μια περίοδο εγκατάλειψης για τουλάχιστον 30 χρόνια, με τους κατοίκους να μετακινούνται προς τη θάλασσα, χτίζοντας τον Νέο Παντελεήμονα. Ευτυχώς από τη δεκαετία του 1980 άρχισε να ξαναζωντανεύει, καταλήγοντας να γίνει ένας πολύ δημοφιλής προορισμός. Κάποια από τα παλιά του σπίτια μετατράπηκαν σε ξενώνες, ενώ άλλα αναστηλώθηκαν με τρόπο υποδειγματικό, ώστε να γίνουν κατοικίες.
Όποιο σοκάκι κι αν διαλέξετε θα σας φέρει στην κεντρική πλατεία με τα μεγάλα πλατάνια και τον ναό του Αγίου Παντελεήμονα. Αν ο καιρός το επιτρέπει θα καθίσετε στις ταβέρνες και τα καφέ, ενώ στα σοκάκια θα βρείτε και αρκετά μικρά μαγαζιά με τοπικά προϊόντα και είδη δώρων. Προς τα βόρεια του χωριού, πάλι, εκεί όπου υπάρχει και το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ανατολικού Ολύμπου, θα εντοπίσετε και ωραία μονοπάτια για περπάτημα ή ποδήλατο βουνού. Η περιοχή, άλλωστε, έχει κι ένα πανέμορφο, πυκνό δάσος, με καστανιές και οξιές.
Οικογενειακή διαμονή
Στο Λιτόχωρο
Cavo Olympo Luxury Hotel & Spa
(www.cavoolympo.gr)
Το πολυτελές spa resort aνοίγει πάλι από 23 Φεβρουαρίου. Ωστόσο δέχεται επισκέπτες μόνο πάνω από 16 ετών.
Litohoro Olympus Resort Villas and spa
(www.litohororesort.gr)
Πεντάστερο, πολυτελές και eco-friendly resort, ανοιχτό Παρασκευή και Κυριακή, με όλους τους χώρους του να λειτουργούν κανονικά και τον χειμώνα.
Mythic Valley
(https://mythicvalley.gr)
Πολύ καλόγουστη διακόσμηση, συνδυασμός παραδοσιακού στυλ με μοντέρνο design. Τα δίχωρα δωμάτια και οι μεζονέτες είναι κατάλληλα για οικογένειες.
Bayiri
(www.bayiri.gr)
Ανοιχτό κάθε μέρα τον χειμώνα, δέχεται παιδιά από 8 χρονών και πάνω. Έχει 6 δωμάτια σε παραδοσιακό στυλ διακόσμησης και κοινόχρηστο καθιστικό.
Kτήμα Φακή boutique hotel and spa
(https://ktimafaki.gr)
Ανοιχτό τα Σαββατοκύριακα κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Βρίσκεται σε ένα κτήμα 6 στρεμμάτων, με διάφορες κατηγορίες δωματίων, συν μία βίλα.
Στον Παλαιό Παντελεήμονα
Ι.Μ.Ο.Ν. Pieria club wellness and relax resort
(www.imonpieriaclub.gr)
Ανοιχτό κάθε μέρα, διαθέτει και οικογενειακές σουίτες. Τα αρχικά σημαίνουν «Ιs Made Of Nature» και ακολουθεί μια συγκεκριμένη φιλοσοφία φυσικών θεραπειών και ειδικών προγραμμάτων ευεξίας/αναζωογόνησης, για τα οποία θα διαβάσετε στο site τους.
Πάνθεον
(www.pantheon-pieria.gr)
Τον χειμώνα λειτουργεί κυρίως από Πέμπτη ή Παρασκευή έως Κυριακή. Οι σουίτες με τα τζακούζι είναι ιδανικές για οικογένειες.
