“Εργοστάσια Καύσης και η ανάστροφη πυραμίδα της Διαχείρισης Αποβλήτων”

*Γράφει ο Στέφανος Σταμέλλος

Εργοστάσια Καύσης και η ανάστροφη πυραμίδα της Διαχείρισης Αποβλήτων

Διαβάζαμε στο ρεπορτάζ πριν λίγες ημέρες, ότι το Υπουργείο Περιβάλλοντος εξετάζει τη δημιουργία έξι μονάδων καύσης απορριμματογενών καυσίμων και σύμμεικτων απορριμμάτων [https://www.kathimerini.gr/society/563587357/exi-monades-kaysis-aporrimmaton-poy-tha-chorothetithoyn/]. Μελέτη που παρουσιάστηκε στο ΥΠΕΝ «ονοματίζει» τις περιφερειακές ενότητες στις οποίες αυτές πρόκειται να δημιουργηθούν.

Ακούγαμε επίσης σε τοπικό ραδιόφωνο τον πρόεδρο του ΦΟΔΣΑ Στερεάς και δήμαρχο Λαμίας να ψελλίζει κυριολεκτικά κάτι μεταξύ ΜΕΑ, ΜΑΑ και εργοστασίων καύσης, χωρίς και ο ίδιος να ξέρει τι, πώς, πότε και με ποια ακριβώς χρηματοδότηση θα γίνουν όλα αυτά, αναγνωρίζοντας ταυτόχρονα και λέγοντας ότι «…η Χαλκίδα αυτή τη στιγμή έχει σοβαρότατο πρόβλημα, δεν έχει πού να τα πάει. Σε λίγο αυτό θα’ ρθει και σε μας», εννοώντας τον ΧΑΔΑ/ΧΥΤΑ της Λαμίας «…και αν φέτος καταφέρουμε τη χρονιά, θα’ ναι θαύμα». Τόσο απλά!

Δεν θέλω να κάνω τον κακό αναφέροντας τώρα το τι έλεγα και έγραφα εδώ και δεκαετίες για το πρόβλημα της διαχείρισης των Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ). Ας το αφήσουμε ίσως για μια άλλη φορά. Όμως η διαχείριση των ΑΣΑ παραμένει ένα εξαιρετικά επίκαιρο και σημαντικό θέμα. Η χώρα μας -σε όλη την κλίμακα- δείχνει να ξεχνά διαρκώς την γνωστή ανάστροφη πυραμίδα και την ιεράρχηση στη διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων, την οποία προτάσσει η ευρωπαϊκή και διεθνής πρακτική: πρόληψη παραγωγής αποβλήτων, επαναχρησιμοποίηση υλικών, ανακύκλωση και κομποστοποίηση, ανάκτηση ενέργειας, τελική διάθεση (ταφή)∙ και πάει κατευθείαν στα εργοστάσια καύσης.

Η καύση -παρά τις τεχνολογικές της βελτιώσεις- δεν παύει να αποτελεί μια μορφή τελικής επεξεργασίας, που καταστρέφει τα υλικά, τα οποία θα μπορούσαν να επιστρέψουν στην παραγωγή. Άρα είναι αντίθετη με την κυκλική οικονομία. Τα εργοστάσια καύσης για να είναι βιώσιμα απαιτούν μακροχρόνιες συμβάσεις και σταθερό «καύσιμο», δηλαδή ροές σύμμεικτων απορριμμάτων. Αυτό δημιουργεί αντικίνητρα για την ανάπτυξη της Διαλογής στην Πηγή, της Ανακύκλωσης και της Κομποστοποίησης. Αντί να επιβραβεύεται η πρόληψη, δημιουργείται μια δομική εξάρτηση από την παραγωγή απορριμμάτων. Επίσης, παρά τα εξελιγμένα φίλτρα, τα εργοστάσια καύσης παράγουν εκπομπές ρύπων, διοξίνες και βαρέα μέταλλα, ενώ η στάχτη τους παραμένει επικίνδυνο απόβλητο, που χρήζει ταφής. Συχνά δε εγκαθίστανται κοντά σε ευάλωτες περιοχές, με κοινωνικές ανισότητες, προκαλώντας πρόσθετη περιβαλλοντική υποβάθμιση.

Σύμφωνα με τα παγκόσμια στατιστικά δεδομένα, το πραγματικό ποσοστό ανακύκλωσης για την Ελλάδα είναι μόλις 17% και είναι ουραγός στην Ευρώπη, ενώ ο στόχος για το 2025 είναι 55% [https://www.athensvoice.gr/life/perivallon/894944/pagosmia-imera-anakuklosis-giati-einai-simadiko-na-anakuklonoume]. Οι περιβαλλοντικές οργανώσεις, όπως το WWF, προτείνουν ότι η Ελλάδα μπορεί να μειώσει τα απορρίμματά της κατά 35% και να ανακυκλώνει το 90% των απορριμμάτων έως το 2040, χωρίς να καταφύγει σε επενδύσεις καύσης [https://www.emakedonia.gr/chronia-piso-i-ellada-sti-diacheirisi-apovliton-714229?utm_source

Η καύση με λίγα λόγια ΔΕΝ είναι η λύση. Είναι το σύμπτωμα του προβλήματος. Η όποια απόφαση ή μελέτη για την κατασκευή εργοστασίων καύσης εγείρει σοβαρά ερωτήματα σχετικά με τη στρατηγική της χώρας στη διαχείριση των στερεών αποβλήτων. Δεν αποτελεί βιώσιμη λύση, μας απομακρύνει από την κυκλική οικονομία και μας φέρνει πιο κοντά σε ένα μοντέλο που εξαρτάται από τη σπατάλη. Η Ελλάδα πρέπει να επενδύσει σε υποδομές πρόληψης, επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης, ενισχύοντας την περιβαλλοντική συνείδηση και την ενεργή συμμετοχή των πολιτών. Είναι καιρός να αναθεωρήσουμε τις προτεραιότητές μας και να επιλέξουμε μια πορεία που θα εξασφαλίσει ένα βιώσιμο και καθαρότερο μέλλον για όλους.

Και είναι τραγικό αυτό που συμβαίνει στη χώρα μας και ιδιαίτερα στην Περιφέρεια Στερεάς. Πώς θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κανείς μια τέτοια πολιτική χρόνων; Η διαχείριση απορριμμάτων είναι πολιτική πράξη. Είναι ώρα να αντιστρέψουμε όχι την πυραμίδα, αλλά τις προτεραιότητες των πολιτικών αποφάσεων. «…και αν φέτος καταφέρουμε τη χρονιά, θα’ ναι θαύμα»…

Λαμία, 9.5.2025

Στέφανος Σταμέλλος

https://www.e-ecology.gr

https://www.facebook.com/stefanos.stamellos