Η Κίνα για την καταπολέμηση της σοβαρής ξηρασίας στρέφεται στην τεχνολογία

Σύνταξη – Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης

Η χώρα εξερευνά τον εμπλουτισμό νεφών (cloud seeding), γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες και ένα σύστημα μεταφοράς νερού – πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων – για να αντιμετωπίσει τις χειρότερες ελλείψεις νερού που έχουν καταγραφεί ως σήμερα.

Σε ένα καταπράσινο οροπέδιο με θέα μια κοιλάδα στην κεντρική Κίνα, δύο αξιωματούχοι στέκονται, ενώ ένας μικρός, λεπτός πύραυλος εκτοξεύεται από το πίσω μέρος ενός φορτηγού. Ο πύραυλος, που μεταφέρει ένα φορτίο ράβδων ιωδιούχου αργύρου ο οποίος προορίζεται να προκαλέσει βροχοπτώσεις, κατευθύνεται προς τα σύννεφα πάνω από την κομητεία Zigui στην επαρχία Hubei. Πρόκειται απλώς για ένα ακόμη γύρο πυρών στον πόλεμο της Κίνας κατά της τρέχουσας ξηρασίας – η χειρότερη που έχει καταγραφεί στη χώρα.

Η χρήση χημικών για την τεχνητή πρόκληση της απελευθέρωσης βροχής από τα σύννεφα, ονομάζεται cloud seeding. Εκτός από τους πυραύλους, οι κινεζικές αρχές έχουν στείλει επίσης μεγάλα drones στον ουρανό πάνω από την επαρχία Sichuan, μια άλλη κεντρική περιοχή της χώρας. Το αεροσκάφος εκτοξεύει βολιδες ιωδιούχου αργύρου στην ατμόσφαιρα, με την ελπίδα να προκαλέσει βροχόπτωση.

Αυτή η φρενίτιδα δραστηριότητας είναι η απάντηση της Κίνας σε μια ξηρασία που έχει μετατρέψει τις λίμνες της σε κύπελλα σκόνης και έχει κάνει τους πολίτες σε ορισμένες περιοχές να σκάβουν υπόγειους διαδρόμους για να γλιτώσουν από τις σταθερές θερμοκρασίες 40 βαθμών Κελσίου και άνω. Τα ποτάμια που εξατμίζονται έχουν επίσης προκαλέσει μείωση της παραγωγής υδροηλεκτρικής ενέργειας στα φράγματα, οδηγώντας σε ελλείψεις ηλεκτρικής ενέργειας.

Η Κίνα προσπαθεί ξεκάθαρα να αντεπιτεθεί σε αυτήν την ακρωτηριαστική ξηρασία. Όμως, τα προβλήματα λειψυδρίας της χώρας είναι βαθιά. Δυστυχώς, δεν είναι ακόμη σαφές το πόσο αποτελεσματικές θα είναι οι προσπάθειές της για να επανορθώσει την κατάσταση. «Αν πάει κανείς και εμπλουτίσει ένα σύννεφο και μετά παρατηρήσει πόση βροχή ή χιόνι έχει, δεν γνωρίζει κατα πόσο θα είχε συνεισφέρει ο εμπλουτισμόςι», λέει η Adele Igel, επικεφαλής της ομάδας φυσικής σύννεφων, στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Ντέιβις – σημειώνοντας πόσο δύσκολο είναι για τους επιστήμονες να γνωρίζουν εάν ο εμπλουτισμός των νεφών λειτουργεί πράγματι.

Επισημαίνει μια ανασκόπηση του 2019 στην οποία οι συγγραφείς διαπίστωσαν ότι ορισμένες μορφές εμπλουτισμού νεφών θα μπορούσαν να αυξήσουν τη βροχόπτωση έως και 20% όταν στοχεύουν σε σύννεφα τον χειμώνα, σε ορεινές περιοχές. «Η ιδέα με τον ιωδιούχο άργυρο είναι ότι βοηθά στο σχηματισμό νέων κρυστάλλων πάγου ή νιφάδων χιονιού στο σύννεφο», εξηγεί η Igel. Αυτές οι πρόσθετες νιφάδες χιονιού θα πρέπει στη συνέχεια να αναπτυχθούν για να μετατραπούν πιο εύκολα σε βροχόπτωση. Ωστόσο, δεν υπάρχει συναίνεση για το εάν η τεχνική λειτουργεί κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, όταν υπάρχει λίγος ή καθόλου πάγος στα σύννεφα, προσθέτει. Επιπλέον, χρειάζεται τα σύννεφα να βρίσκονται εκεί, εξαρχής. Κατά τη διάρκεια συμβάντων ακραίας ζέστης μπορεί να είναι λιγοστά επειδή υπάρχει λιγότερο νερό στο έδαφος για να εξατμιστεί στην ατμόσφαιρα. Στην καλύτερη περίπτωση, ο εμπλουτισμός νεφών θα είναι «οριακά αποτελεσματικός», ως μέτρο μετριασμού της ξηρασίας, καταλήγει η Igel.

Όμως, αυτό δεν είναι το μόνο πράγμα που κάνει η Κίνα για την καταπολέμηση της ξηρασίας, αν και οι περισσότερες από τις άλλες παρεμβάσεις της είναι πιο μακροπρόθεσμες. Για παράδειγμα, το South-to-North Water Diversion Project, είναι μια κολοσσιαία προσπάθεια μηχανικής για την κατασκευή καναλιών και σηράγγων που θα μεταφέρουν το νερό από τη νότια Κίνα προς τα βόρεια. Το εκτιμώμενο συνολικό κόστος είναι 62 δισεκατομμύρια δολάρια και μόλις τον περασμένο μήνα ανακοινώθηκε μια σήραγγα προς το Πεκίνο 8,9 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Υπάρχει μόνο ένα πρόβλημα – η τρέχουσα ξηρασία πλήττει τις κεντρικές και νότιες περιοχές της Κίνας, όπου το νερό υποτίθεται ότι είναι πιο αξιόπιστα διαθέσιμο, παρά στον βορρά που πλήττεται συχνότερα από την ξηρασία.

«Θα μπορούσε κανείς να επιδεινώσει πραγματικα την κατάσταση της ξηρασίας», λέει ο Gabriel Collins από το Ινστιτούτο Μπέικερ του Πανεπιστημίου Ραις για Δημόσια Πολιτική στο Τέξας, υποστηρίζοντας ότι οι υπερβολικές μελλοντικές μεταφορές νερού θα μπορούσαν να οδηγήσουν και τις δύο μεγάλες περιοχές της χώρας να γίνουν επιρρεπείς σε εποχιακές ελλείψεις νερού, αντί μόνο τη μία. Προσθέτει ότι ενώ άλλες τεχνολογίες, όπως η αφαλάτωση, μπορεί να φαίνονται δελεαστικές, είναι εξαιρετικά δαπανηρές και πιθανότατα θα περιορίζονται σε έντονα βιομηχανοποιημένες παράκτιες περιοχές όπου η ζήτηση τις καθιστά οικονομικά βιώσιμες.

Ο Collins έγραψε πρόσφατα ένα άρθρο σχετικά με τα μακροχρόνια ζητήματα λειψυδρίας της Κίνας με τον Gopal Reddy, ιδρυτή του Ready for Climate, ενός οργανισμού περιβαλλοντικής έρευνας. «Το διαρθρωτικό πρόβλημα είναι, για μένα, πολύ πιο τρομακτικό από την ξηρασία αυτής της εποχής», λέει ο Reddy, ο οποίος σημειώνει ότι η Κίνα έχει περιορισμένα χρησιμοποιήσιμα αποθέματα υπόγειων υδάτων – τα οποία μερικές φορές μπορούν να αξιοποιηθούν για να μετριαστεί η ξηρασία – και ότι αυτά έχουν ήδη υποστεί υπερεκμεταλλευση, ιδιαίτερα στο βορρά της χώρας. Τα αποθέματα υπόγειων υδάτων είναι «ο δανειστής της έσχατης ανάγκης», λέει ο Nathan Forsythe στο Πανεπιστήμιο του Newcastle στο Ηνωμένο Βασίλειο, επειδή χρειάζονται μεγαλύτερο χρόνο για να αναπληρωθούν από τη στιγμή που θα εξαντληθούν. Εξαρτώνται από το φιλτράρισμα του νερού της βροχής βαθιά στη γη – οι περισσότερες βροχές απλώς εξατμίζονται ή ξεπλένονται χωρίς καν να νοτίσουν το έδαφος.

Όμως, η αναπλήρωση των αποθεμάτων είναι, καταρχήν, ένας καλός τρόπος για να προγραμματιστεί εκ των προτέρων η αντιμετώπιση της ξηρασίας. Η Κίνα έχει τεράστιες δυνατότητες σε αυτόν τον τομέα και θα μπορούσε να κατασκευάσει δεξαμενές για να συγκρατεί περισσότερο νερό της βροχής στα αγροκτήματα της ή να φυτεύσει βλάστηση που είναι καλή στη συγκράτηση της υγρασίας. Για χιλιάδες χρόνια, αγρότες μικρής κλίμακας στην Κίνα χρησιμοποιούν φυσικούς νερόλακκους για να συγκρατούν το νερό στη θέση του, σύμφωνα με αναφορές. Η επέκταση της χρήσης τέτοιων παρεμβάσεων θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει.

Μία από τις σοβαρότερες επιπτώσεις της φετινής ξηρασίας είναι ο αντίκτυπός της στις καλλιέργειες. Έχουν ήδη εμφανιστεί φωτογραφίες από λιβάδια γεμάτα νεκρά φρούτα και λαχανικά. Όμως, η Κίνα λίγο πολύ οδηγεί τον κόσμο στις προσπάθειες ανάπτυξης καλλιεργειών ανθεκτικών στην ξηρασία, υποστηρίζει η Rebecca Nadin στο Overseas Development Institute, ένα think tank για τις παγκόσμιες υποθέσεις. Αυτό μπορεί σύντομα να επεκταθεί στη γενετική μηχανική του σιταριού και του ρυζιού. Η Κίνα ενέκρινε επίσης πρόσφατα τη χρήση ανθεκτικών στην ξηρασία σπόρων σόγιας που διατίθενται στο εμπόριο από την εταιρεία Bioceres της Αργεντινης.

Όλες αυτές οι παρεμβάσεις μπορεί να συμβάλουν σε κάποιο βαθμό στη βελτίωση των πιθανοτήτων της Κίνας στη μάχη κατά της ξηρασίας. Όμως, η απειλή των ολοένα και πιο ξηρών συνθηκών, λόγω της κλιματικής αλλαγής, είναι μεγάλη, λέει ο Aiguo Dai του Κρατικού Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης στο Albany. Είναι πιθανό ορισμένες περιοχές της Κίνας – ιδιαίτερα εκείνες στο βορρά – να δουν περισσότερες βροχοπτώσεις τα επόμενα χρόνια.

Εάν η συνολική τάση οδηγήσει σε θερμότερες και ξηρότερες συνθήκες σε μέρη που δεν μπορούν να προσαρμοστούν γρήγορα στη λειψυδρία, τα πράγματα θα γίνουν πολύ δύσκολα.

Ο Forsythe σημειώνει ότι το πιο άμεσο πράγμα που μπορεί να κάνει οποιαδήποτε χώρα ως απάντηση στην ξηρασία είναι να περιορίσει τη ζήτηση και να διασφαλίσει ότι το νερό δεν θα σπαταληθεί. Αλλά σε μια χώρα 1,4 δισεκατομμυρίων ανθρώπων, όπου τα εργοστάσια μοχθούν νύχτα και μέρα για να παράγουν προϊόντα που αποστέλλονται σε όλο τον κόσμο, υπάρχουν ξεκάθαρα όρια στο πόσο μπορούν να χρησιμοποιηθούν αυτά τα φρένα. Οι πρόσφατες, σχετικά σύντομες ελλείψεις ηλεκτρικής ενέργειας που προκαλούνται μόνο από την έλλειψη υδροηλεκτρικής ενέργειας υπολογίζεται ότι άφησαν περίπου 1 εκατομμύριο ηλεκτρικά οχήματα και 400.000 σταθμούς φόρτισης με έλλειψη ενέργειας, για παράδειγμα.

Η λειψυδρία γίνεται ένα πρόβλημα που θα αντιμετωπίσουμε όλοι μας, σε κάποιο βαθμό. Ωστόσο, οι κινεζικές αρχές πρέπει να έχουν πλήρη επίγνωση του πόσο η μεγάλη ξηρασία απειλεί τις φιλοδοξίες της χώρας. Ο «μεγαλύτερος κίνδυνος» για την κυριαρχία της Κίνας ως ηγετικής υπερδύναμης αυτού του αιώνα είναι πιθανώς οι περιβαλλοντικές ευπάθειες της, λέει ο Forsythe. Η διαχείριση του φυσικού τους κεφαλαίου θα ήταν σίγουρα προς το συμφέρον τους» ολοκληρώνει ο ίδιος.

Πηγή: WIRED