Η σκολίωση είναι η παραμόρφωση (το στράβωμα) της σπονδυλικής στήλης στο πρόσθιο επίπεδο

Γράφει ο Ηλίας Χ. Παπαδόπουλος, Χειρουργός Σπονδυλικής Στήλης/ Σκολίωσης

Η εφηβική σκολίωση είναι πάθηση της σπονδυλικής στήλης της παιδικής ηλικίας, που συνήθως απλά παρακολουθείται ή όταν πρέπει αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά με τη χρήση των διορθωτικών κηδεμόνων ή με τις σύγχρονες χειρουργικές επεμβάσεις.

Η σκολίωση είναι η παραμόρφωση (το στράβωμα) της σπονδυλικής στήλης στο πρόσθιο επίπεδο. H σπονδυλική στήλη έχει από το πλάι δύο καμπύλες (κύφωση και λόρδωση) που είναι φυσιολογικές, αλλά από μπροστά (στο μετωπιαίο επίπεδο) πρέπει να είναι ευθεία. Η πιο συνηθισμένη ηλικία εμφάνισης της σκολίωσης είναι κοντά στην εφηβεία και την ονομάζουμε ιδιοπαθή αν και γνωρίζουμε ότι είναι σε μεγάλο βαθμό κληρονομική.

Τα τελευταία χρόνια έχουν ανακαλυφθεί αρκετά γονίδια που σχετίζονται με τη σκολίωση και αναγνωρίζεται πλέον η συμμετοχή της κληρονομικότητάς στην εφηβική σκολίωση. Οι ελαφρές σκολιώσεις είναι σχετικά συνηθισμένες και περίπου ένα στα 30 παιδιά έχει μια μικρή σκολίωση. Οι μεγάλες είναι πιο σπάνιες (ένα στα 300 παιδία).

Συμπτώματα σκολίωσης και φυσική εξέταση
Τα παιδιά που έχουν σκολίωση ΔΕΝ ΠΟΝΑΝΕ, δεν έχουν κανένα σύμπτωμα. Τη σκολίωση την ανακαλύπτουν οι γιατροί ή οι γονείς ως αλλαγή στην εμφάνιση της πλάτης του παιδιού.

Κατά την εξέταση του παιδιού ο βασικότερος έλεγχος είναι το απλό τέστ της επίκυψης και μια εν φας ακτινογραφία. Μαγνητική τομογραφία ή άλλη εξέταση σπάνια χρειάζεται.

Αντιμετώπιση – παρακολούθηση και κηδεμόνας
Η αντιμετώπιση της σκολίωσης έχει σχέση με την υπολειπόμενη ανάπτυξη του παιδιού και από το μέγεθος της σκολίωσης. Ο γιατρός καλείται να προβλέψει πόση ανάπτυξη έχει μπροστά του ένα παιδί και τέτοια στοιχεία παίρνει από την εξωτερική ωρίμανση του παιδιού (στάδια εφηβείας), από την έναρξη της περιόδου στα κορίτσια και από τις ακτινογραφίες της σπονδυλικής στήλης και της λεκάνης, όπου φαίνεται η σκελετική ωρίμανση.

Επίσης, η εκτίμηση της οστικής ωρίμανσης με την ακτινογραφία του χεριού, είναι μεγαλύτερης ακρίβειας από κάθε άλλη πρόβλεψη. Αν το παιδί έχει αρκετή ανάπτυξη μπροστά του, τότε α) τις μικρές σκολίωσεις τις παρακολουθούμε συστηματικά (ανά 4 μήνες), β) τις μεσαίες τις αντιμετωπίζουμε με κηδεμόνα και γ) τις μεγάλες σκολιώσεις τις χειρουργούμε.

Τα παιδιά που έχουν προχωρήσει στην σκελετική ωρίμανση και ως εκ τούτου η πρόβλεψη είναι ότι δεν θα προχωρήσει η σκολίωση τους απλά τα παρακολουθούμε συστηματικά. Δεν βάζουμε ποτέ κηδεμόνα σε ώριμο παιδί (που δεν ψηλώνει) ή και κατά αντιστοιχία σε κορίτσι που έχει περίοδο πάνω από ένα χρόνο. Ο κηδεμόνας τοποθετείται για τουλάχιστον 16-18 ώρες την ημέρα και μέχρι το παιδί να πάψει να ψηλώνει (το σύνολο της θεραπείας είναι περίπου 3 χρόνια).

Χειρουργείο
Κλασικό χειρουργείο: Το χειρουργείο είναι μια πολύ ασφαλής αλλά μεγάλη επέμβαση όπου γίνεται η μικρότερη δυνατόν σπονδυλοδεσία που μπορεί να ελέγξει για πάντα την σκολίωση. Κατά την σπονδυλοδεσία θυσιάζεται η φυσιολογική κίνηση της σπονδυλικής στήλης προκειμένου η τελευταία να ισιώσει. Η τεχνολογία για διόρθωση της σκολίωσης χωρίς σπονδυλοδεσία είναι το μέλλον.

Νέα χειρουργεία: Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει μεγάλη προσπάθεια ανάπτυξης χειρουργικών τεχνικών για διόρθωση της σκολίωσης με ταυτόχρονη ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ. Σήμερα υπάρχουν μια καινούργα τεχνική με αξιόλογο χρονικό διάστημα παρακολούθησης που λέγεται Vertebral Body Tethering (VBT). To μειονέκτημα της είναι, σε αντίθεση με την κλασσική σπονδυλοδεσία, η πιθανότητα αστοχίας του χειρουργείου, που σχετίζεται με την καταπόνηση από την ίδια την διατήρηση της κίνησης. Αυτό συμβαίνει σε ποσοστό χαμηλότερο του 5% και μερικές φορές οδηγεί σε αντικατάσταση με κλασσική σπονδυλοδεσία.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι αυτή θα αντικαταστήσει σε μεγάλο βαθμό την κλασσική σπονδυλοδεσία, γιατί η διόρθωση της σκολίωσης με τη διατήρηση της κίνησης είναι η ιδανική θεραπεία.

Σχολική τσάντα και άλλοι μύθοι
Οι πιο συνηθισμένοι μύθοι που αφορούν την σκολίωση είναι η σχολική τσάντα, η ειδική γυμναστική, η κακή στάση και οι δυσκολίες που φέρνει η σκολίωση στην εγκυμοσύνη.

H τσάντα: Η σχολική τσάντα ΔΕΝ προκαλεί σκολίωση. Επίσης δεν επιδεινώνει τη σκολίωση. Δεν υπάρχει καμία σοβαρή έρευνα που να δείχνει ότι η βαριά σχολική τσάντα μπορεί να στραβώσει την σπονδυλική στήλη ενός παιδιού. Είναι απελπιστικό , αλλά ο μύθος αυτός εξακολουθεί να συντηρείται σήμερα στην Ελλάδα, πράγμα που φαίνεται εύκολα αν στην αναζήτηση στο διαδίκτυο χρησιμοποιήσει κανένας τις λέξεις: σχολική τσάντα και σκολίωση.

Φυσικά η βαριά τσάντα είναι πηγή συνεχούς «τραυματισμού» που μπορεί να προκαλέσει πόνο στον ώμο, αυχένα ή και μέση του παιδιού, ακόμα και μουδιάσματα στο χέρι, ειδικά αν τα παιδιά έχουν να περπατήσουν μεγάλες αποστάσεις για το σχολείο ή κρεμούν την τσάντα από τον ένα μόνο ώμο.

Ειδική γυμναστική: Η ειδική γυμναστική (ασκήσεις τύπου Schroth και άλλες) δεν έχει αποδείξει ότι μπορεί μεμονωμένα και χωρίς την χρήση του κηδεμόνα να ελέγξει την εξέλιξη της σκολίωση. Επίσης, ούτε η στάση (πχ κατά το διάβασμα), επηρεάζει την σκολίωση.

Άλλοι μύθοι: Τέλος η σκολίωση δεν εμποδίζει ούτε τη κύηση, ούτε το φυσιολογικό τοκετό. Ένας ενήλικος με σκολίωση, χειρουργημένη ή μη, αναμένεται να ζήσει μια φυσιολογική ζωή και σ ’αυτή περιλαμβάνεται και η φυσιολογική εγκυμοσύνη.

zougla.gr