Η άνοιξη στη «Θεατρική Σκηνή Δήμου Αβδελιώδη»

Ο καταξιωμένος σκηνοθέτης του σινεμά και του θεάτρου, Δήμος Αβδελιώδης, μάς εξηγεί πώς η σκέψη του Σωκράτη, η σοφία του Παπαδιαμάντη και η ποίηση του Φερνάντο Πεσόα σμίγουν στη θεατρική σκηνή που φέρει το όνομά του, για να προσφέρουν ενθουσιασμό και συγκίνηση.

της Μαρίνας Τσικλητήρα
ΟΔήμος Αβδελιώδης, σκηνοθέτης και σεναριογράφος αγαπημένων ταινιών («Το δέντρο που πληγώναμε», «Η Νίκη της Σαμοθράκης», «Η εαρινή σύναξις των αγροφυλάκων») και επί χρόνια αφοσιωμένος στο θέατρο, με εμφανή την αγάπη του στα κλασσικά κείμενα, ανέλαβε πριν από μερικούς μήνες την καλλιτεχνική διεύθυνση της «Θεατρικής Σκηνής Δήμου Αβδελιώδη» στο Studio New Star Art Cinema, ώστε να παρουσιάζει τις θεατρικές δημιουργίες του, αλλά και νέες παραγωγές, «έργα που πιστεύω ότι έχουμε ανάγκη», όπως λέει στο Real.gr.

«Οι κανόνες που διέπουν το θέατρο φωτίστηκαν από τον Αριστοτέλη, αν και στην πραγματικότητα υπάρχουν μέσα μας», εξηγεί ο διακεκριμένος δημιουργός. «Αν δεν υπήρχαν στη συνείδησή μας, δεν θα μπορούσαμε να ξεχωρίσουμε το αρμονικό από τη χασμωδία. Τα έργα, λοιπόν, που επιλέγω να παρουσιάσω έχουν να μας δώσουν ενθουσιασμό και συγκίνηση. Αυτά τα στοιχεία μπορούν να καθορίσουν με ευκολία τι είναι τέχνη και τι την παριστάνει ενώ δεν είναι. Η προσδοκία μας από τον κινηματογράφο, από το θέατρο, ακόμα και από τον χορό, είναι να μας απαλλάξουν από τηναπαισιοδοξία και την αμφιβολία».

Ο ίδιος έχει διαπιστώσει ότι, στις καλές παραστάσεις, η ψυχή της πλειοψηφίας των θεατών δονείται στο ίδιο τέμπο και το κοινό μετατρέπεται σε ενιαίο σύνολο. Άρα, η τέχνη πρέπει να λειτουργεί ως βάλσαμο; «Μόνο», απαντά ο Δήμος Αβδελιώδης. «Αν δεν συμβαίνει αυτό, για μένα τουλάχιστον, δεν έχει νόημα».

«Η αναπαράσταση της δίκης του Σωκράτη»

Ο Ζιλ Ντεκορβέ ερμηνεύει τον Σωκράτη

Μέσα στο επόμενο διάστημα, η θεατρική σκηνή του Studio θα φιλοξενήσει τρεις σημαντικές παραστάσεις. «Η αναπαράσταση της δίκης του Σωκράτη», στη γλώσσα του Πλάτωνα, σε διδασκαλία ερμηνείας και σκηνοθεσία του Αβδελιώδη και με τον καθηγητή καθηγητής γαλλικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης Ζιλ Ντεκορβέ στον ρόλο του Σωκράτη, θα παρουσιαστεί ξανά, έπειτα από μια πολύ επιτυχημένη διαδρομή, την Παρασκευή 26 Απριλίου στις 21.00 και το Σάββατο 27 Απριλίου στις 20.00.

Η παράσταση ξεκίνησε το 2015 σε συμπαραγωγή με το ΚΘΒΕ και παίχτηκε για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη. Αργότερα, έφτασε στην Όπερα του Ανόι, στο Βιετνάμ, όπου την παρακολούθησαν διπλωματικά σώματα («εκεί υπήρξε αποθέωση», θυμάται ο δημιουργός), ενώ κοινό και δημοσιογράφοι υποδέχτηκαν το έργο με ιδιαίτερη θέρμη στις πρόσφατες παραστάσεις του Οκτωβρίου και του Ιανουαρίου.

«Ο ελληνικός πολιτισμός ασχολήθηκε, με φοβερή ευκρίνεια, με την αυτογνωσία», μας λέει. «Και ο Σωκράτης θέτει το ερώτημα: “Ποιος είμαι εγώ;” Αν δεν γνωρίζεις ποιος είσαι και ποιος είναι ο σκοπός σου πάνω στη Γη, η ζωή σου δεν έχει νόημα».

Και ποιος είναι ο σκοπός μας; «Η απόλαυση», απαντά ο Δήμος Αβδελιώδης. «Ο Σωκράτης δεν εννοεί μόνο τη σωματική ή των υλικών αγαθών, αλλά και την απόλαυση της ψυχής, του πνεύματος. Όταν συμβαίνουν όλα ταυτόχρονα, οδηγούμαστε προς έναν κοινό πολιτισμό. Σύμφωνα με τον Σωκράτη, αυτός είναι ο

μόνος δρόμος για την ευτυχία».

Ένας από τους λόγους που το έργο ανεβαίνει και πάλι, είναι επειδή ο Αβδελιώδης επεξεργάστηκε ξανά τη μετάφραση. «Στη διάρκεια της πανδημίας συνειδητοποίησα ότι είχα ακολουθήσει σχολαστικά τη σύνταξη του αρχαίου κειμένου, επειδή δεν ήθελα να παραβιάσω τα λόγια του Σωκράτη. Όμως, αν ξυπνούσε σήμερα, στη σύγχρονη συγκυρία, πώς θα μιλούσε ώστε να κατανοήσουν όλοι τι ακριβώς εννοεί; Τόλμησα, λοιπόν, και έκανα μια μετάφραση ελεύθερη μεν, αλλά πάρα πολύ κατατοπιστική, ώστε να καταλαβαίνει κανείς τι θα έλεγε σήμερα ο Σωκράτης στο ακροατήριό του».

«Όνειρο στο κύμα, Έρως ήρως»

Ο Θεμιστοκλής Καρποδίνης ερμηνεύει τον Παπαδιαμάντη

Μετά τα sold out του Φεβρουαρίου και του Μαρτίου, η παράσταση με τα αριστουργηματικά έργα «Όνειρο στο κύμα» και «Έρως Ήρως» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη ανεβαίνει ξανά, τη Μ. Δευτέρα 29 Απριλίου, στις 20.00, με τον Θεμιστοκλή Καρποδίνη στην ερμηνεία.

«Ο Παπαδιαμάντης υπηρετεί τον ίδιο σκοπό που υπηρετεί ο Σωκράτης, ο Όμηρος, οι αρχαίοι δραματουργοί, ο Διονύσιος Σολωμός ή ο Καβάφης», διευκρινίζει ο Δήμος Αβδελιώδης. «Δεν γράφει απλώς για να στοιχειοθετήσει τα ήθη μιας εποχής, όπως για παράδειγμα κάνει ο Καρκαβίτσας, ο οποίος, όσο γλαφυρός και να είναι, δεν σε παρακινεί να επιστρέψεις στο κείμενό του. Ο Παπαδιαμάντης διεισδύει στην ανθρώπινη ψυχή και βλέπει τι ζητάει η ψυχή αυτή. Ξέρει ότι δεν υπάρχει κακό, ότι το κακό είναι η απουσία του καλού».

Για την παράσταση αυτή, ο σκηνοθέτης ένωσε δύο έργα του σπουδαίου συγγραφέα, τα οποία «αντανακλούν προσωπικά του βιώματα και δείχνουν δύο μορφές του έρωτα, τον πλατωνικό και τον παθιασμένο, αυτόν που εμπεριέχει τη ζήλια και την ταπείνωση- αισθήματα που περιγράφονται από τον ήρωα με τρόπο που ακόμα και χαμόγελα μπορεί να προκαλέσει στον θεατή».

Το πρώτο έργο μάς μεταφέρει στα χρόνια της εφηβείας του ήρωα, σε ένα παραδείσιο τοπίο εικόνων, χρωμάτων και ήχων. Μια νύχτα αντικρίζει με δέος την νεαρή Μοσχούλα, η οποία, καθώς κολυμπά στη θάλασσα, κινδυνεύει. Της σώζει τη ζωή και η ευχαρίστηση που αντλείαπό τη διάσωση αποκτά πολύ μεγαλύτερη αξία από την ερωτική επιθυμία. Στο δεύτερο έργο, που θα μπορούσε να είναι η φυσική εξέλιξη του προηγούμενου, ο έρωτας του Γιωργή για την αγαπημένη του γίνεται πάθος, όταν κινδυνεύει να την χάσει από έναν ευκατάστατο, πολύ μεγαλύτερό του άνδρα.

«Το σημαντικό σε αυτά τα έργα είναι ότι δεν απολαμβάνει κανείς μόνο το τέλος ή κάποια κορύφωση», μας εξηγεί ο Δήμος Αβδελιώδης. «Ο θεατής εμπλέκεται από το πρώτο μέχρι το τελευταίο δευτερόλεπτο κι έτσι περνάει καλά σε όλη τη διάρκεια της παράστασης. Ο Παπαδιαμάντης, άλλωστε, είναι σοφός. Δεν είναι τυχαίο που και ο Ελύτης και ο Σεφέρης αναφέρθηκαν σε εκείνον».

Τον ρωτώ αν παρακολούθησε την κινηματογραφική «Φόνισσα» της Εύας Νάθενα. «Βεβαίως!», απαντά. «Είναι μια εξαιρετική ταινία, μου άρεσε πολύ, η διασκευή της Νάθενα ήταν καίρια. Επίσης, εντυπωσιάστηκα από τη γλαφυρότητα και την υψηλή ζωγραφική απεικόνιση του αισθητικού μέρους της ιστορίας αυτής».

«Η θαλασσινή ωδή του Fernando Pessoa και τα fados της εφηβείας μου»

Μία ακόμα παράσταση του Απριλίου που σκηνοθετεί είναι «Η θαλασσινή ωδή του Fernando Pessoa

και τα fados της εφηβείας μου», που θα δούμε το Σάββατο 6 του μηνός. Πρόκειται για μία παράσταση λόγου και μουσικής που βασίζεται στην μεγαλειώδη ποιητική σύνθεση του Φερνάντο Πεσόα, σε μετάφραση της Μαρίας Παπαδήμα, πάνω στον μύθο της ελεύθερης περιπέτειας του ανθρώπινου πνεύματος και σε παλιά, αγαπημένα φάντος της Λισαβώνας. Με τη «Θαλασσινή ωδή» εγκαινιάζεται μια σειρά από εμφανίσεις της σημαντικής ερμηνεύτριας Αλίκης Καγιαλόγλου στη «Θεατρική Σκηνή Δήμου Αβδελιώδη».

«Για μένα η Καγιαλόγλου είναι μία θεά!», μας λέει με ενθουσιασμό ο σκηνοθέτης. «Δεν ξέρω αν ακούγομαι υπερβολικός, αλλά όταν την ακούς να τραγουδάει, περισσότερο και από τη μελωδία σε αγγίζουν τα λόγια της, όπως συνέβαινε στην περίπτωση της Μπέλλου, της Μοσχολιού και του Μπιθικώτση, που όταν ερμήνευαν ήταν σαν να σου μιλούν, όχι απλώς να τραγουδούν. Σίγουρα υπάρχουν τεχνικοί κανόνες και στο τραγούδι, όπως και στο θέατρο, όμως η Καγιαλόγλου εξυπηρετεί τους κανόνες της τραγουδιστικής τέχνης κυρίως από ένστικτο και διορατικότητα».

Όνειρα

Αλίκη Καγιαλόγλου

Την Αλίκη Καγιαλόγλου θα συνοδεύσει στο πιάνο ο γιος του, Αλέξανδρος Αβδελιώδης. Ο ίδιος, παρόλο που κάποια στιγμή είχε σκεφτεί να γίνει και μουσικός, δεν τα κατάφερε, όπως λέει στο Real.gr.

«Όταν το 1967 κατέβηκα από το χωριό μου στην πόλη της Χίου, πήγα να γραφτώ στο ωδείο, γιατί μου είχε πάρει ο πατέρας μου μια κιθάρα. Και μπαίνω και ακούω τον μουσικό να φωνάζει σε κάποιον που έκανε λάθος τις νότες. Με περιέλουσε κρύος ιδρώτας, μάζεψα την κιθάρα μου και γύρισα σπίτι μου! Και δεν ξανατόλμησα να μιλήσω για μαθήματα μουσικής! Τις δυνατές φωνές, τις σειρήνες και τη βία δεν τα άντεχα ποτέ, μπορούν να με διαλύσουν», μας εξομολογείται.

Κάτι που επίσης ονειρευόταν, ήταν να γίνει κωμικός ηθοποιός. «Όταν, όμως, βρέθηκα σε μια Αθήνα στην οποία κανείς δεν μιλούσε για τα κλασσικά κείμενα, πήρα αυτόν τον ρόλο επάνω μου. Και σταμάτησα τις κωμωδίες. Εννοείται, βέβαια, ότι μια καλή κωμωδία είναι πολύ σημαντική, δεν κάνει κάτι λιγότερο σπουδαίο ο Αριστοφάνης από τον Ευριπίδη».

Τον ρωτώ αν, συναισθηματικά, ακουμπά περισσότερο στο σινεμά ή στο θέατρο. «Η αλήθεια είναι ότι έπρεπε να ακολουθήσω τον κινηματογράφο», απαντά ο Δήμος Αβδελιώδης. «Μού ήταν πολύ πιο εύκολο να κάνω ταινίες παρά παραστάσεις. Όταν, όμως, ανακάλυψα τους κανόνες της αφηγηματικής τέχνης, δηλαδή του θεάτρου, πίστεψα ότι έχω ανακαλύψει μια φλέβα χρυσού κι έτσι άφησα το σινεμά και αφοσιώθηκα στο θέατρο.

Τώρα, όμως, το έχω ολοκληρώσει αυτό. Και όταν εκδώσω και το βιβλίο μου, πραγματικά θα με ενδιέφερε να συνεχίσω περισσότερο με ταινίες. Υπάρχουν δύο μπροστά μου, ενώ άμεσος στόχος μου είναι, επίσης, το πρόγραμμα της επόμενης περιόδου στη θεατρική σκηνή. Πιστεύω ότι μέχρι τέλος Μαΐου θα έχω ολοκληρώσει τις επιλογές και θα τις ανακοινώσουμε».

www.real.gr