Μισός αιώνας Κύτταρο: Ιστορίες από τον «ναό» του ελληνικού ροκ

«Οταν ο Νιόνιος ήταν Κύτταρο, εγώ ήμουν στο καρότσι» τραγουδούσε πριν από λίγα χρόνια ο Φοίβος Δεληβοριάς στον «Μπάσταρδο Γιο». Αναφερόταν φυσικά στον Διονύση Σαββόπουλο και το θρυλικό λαϊβάδικο της οδού Ηπείρου, πλησίον της Αχαρνών. Από τις αρχές της δεκαετίας του ’70 όχι μόνο υπήρξε το καλλιτεχνικό «στέκι» ενός από τους σημαντικότερους Ελληνες συνθέτες, αλλά και μάλλον το πιο σημαντικό σημείο συνάντησης και ζύμωσης του ελληνικού ροκ. Από τους Socrates Drank The Conium και τον Παύλο Σιδηρόπουλο μέχρι τον Δημήτρη Πουλικάκο και τον Βαγγέλη Γερμανό, αυτά είναι μόνο κάποια από τα δεκάδες ονόματα που πήραν το βάπτισμα του πυρός πάνω στη σκηνή του Κυττάρου.

Το Κύτταρο άνοιξε τις πόρτες του το 1970. Το 1971 κυκλοφόρησε ο δίσκος «Ζωντανοί στο Κύτταρο (Η Ποπ στην Αθήνα)», μια καταγραφή των πρώτων ημερών του live club που θα διαμόρφωναν καταλυτικά τον καλλιτεχνικό του χαρακτήρα. Ηταν όμως και ο πρώτος ζωντανός δίσκος του ελληνικού ροκ αλλά και μία από τις σημαντικότερες ζωντανές ηχογραφήσεις της ελληνικής δισκογραφίας. Συνέχεια αποτέλεσε αρκετά χρόνια αργότερα το «Hardcore» (1985) από τις εμφανίσεις του Τζίμη Πανούση με τις Μουσικές Ταξιαρχίες.

Το 1974 το Κύτταρο πέρασε στα χέρια του Ανδρέα Γιακουμέλλου, που ως τότε εργαζόταν εκεί ως σερβιτόρος. Ο νέος ιδιοκτήτης θα γινόταν η βασική μορφή του Κυττάρου για τα χρόνια που ακολούθησαν. Το Κύτταρο αγκάλιασε το ροκ των 70s, το πανκ των 80s, έως ότου στα 90s ο χώρος έζησε μία δεκαετία παρακμής. Από αυτή θα έβγαινε σταδιακά με τη νέα χιλιετία. Το 2007 το Κύτταρο ξεκίνησε τη δεύτερη ροκ ζωή του, πλέον υπό τη διεύθυνση των υιών Γιακουμέλλου, Γιάννη και Δημήτρη.

Το Κύτταρο συνεχίζει μέχρι και σήμερα, δυνατά και ζωντανά. Με τους παλιούς γνώριμους να ξανανεβαίνουν στη σκηνή του, νεότερους μουσικούς να παίρνουν τη σκυτάλη, αλλά και διεθνή ονόματα να το τιμούν. Μια έκθεση που τρέχει αυτές τις μέρες (20-23/3) για τα 50 χρόνια του Κυττάρου στο πολιτιστικό κέντρο «Μελίνα» στάθηκε η αφορμή για να αναζητήσουμε ανθρώπους οι οποίοι γνωρίζουν καλά το Κύτταρο και να τους αφήσουμε να μας αφηγηθούν τις σημαντικότερες στιγμές που κρατάνε από αυτό.

Ο Θοδωρής Βλαχάκης των Magic De Spell είχε τα μπράτσα για το Κύτταρο
Μισός αιώνας Κύτταρο: Ιστορίες από τον «ναό» του ελληνικού ροκ-1
Ο ντράμερ των Magic De Spell το 1982 έτοιμος για το Κύτταρο.
Μεγάλωσα στην Κρήτη σε μια εποχή ελάχιστης μουσικής ενημέρωσης όσον αφορά τα μουσικά είδη που εγώ παρακολουθούσα. Το 1973, τυχαία σ’ ένα δισκοπωλείο στο Ρέθυμνο, έπεσα πάνω στο βινύλιο «Ζωντανοί στο Κύτταρο». Χάρη σ’ αυτό, ανακάλυψα ένα ολόκληρο καινούργιο κόσμο. Τον κόσμο της ελληνόφωνης ροκ σκηνής. Και έγινα φανατικός ακροατής και οπαδός.

Λίγα χρόνια αργότερα ως μόνιμος κάτοικος της Αθήνας πια, ένα από τα πρώτα πράγματα που έκανα ήταν να επισκεφτώ επιτέλους το Κύτταρο. Ενιωσα δέος περνώντας την είσοδο. Επαιζαν οι Socrates Drank The Conium. Με εντυπωσίασε ο ήχος, η σκηνή, αλλά και οι στρογγυλοί καθρέφτες που ήταν τοποθετημένοι πίσω από το συγκρότημα και δημιουργούσαν μαζί με τα φώτα, απίστευτα για τότε οπτικά εφέ. Εγινα θαμώνας. Και τι δεν είδα και τι δεν άκουσα! Κυριολεκτικά όλα τα ονόματα που με ενδιέφεραν.

Μισός αιώνας Κύτταρο: Ιστορίες από τον «ναό» του ελληνικού ροκ-2
Οι Magic De Spell ζωντανά στο Κύτταρο το 2023.
Το 1982, ήρθε η πολυπόθητη στιγμή να διαβώ την είσοδο σαν μουσικός. Με τους Magic de Spell. Η κεντρική φωτογραφία εδώ τραβήχτηκε την ίδια μέρα έξω από το Κύτταρο, όπου αστειευόμενος, δείχνω τους μυς που πρέπει να διαθέτει μια μπάντα για να παίξει σε αυτό τον «ιερό» χώρο. Από τότε μέχρι και σήμερα, ανά τακτά χρονικά διαστήματα, εμφανιζόμαστε εκεί και κάθε φορά αισθανόμαστε ότι επιστρέφουμε στη βάση μας.

Χωρίς τη συγκεκριμένη μουσική σκηνή, τίποτα δεν θα ήταν ίδιο στον χώρο του ροκ αλλά και του ηλεκτρικού τραγουδιού στην Ελλάδα. Σπάνια ένας μουσικάνθρωπος μπορεί να πετύχει ένα τόσο σημαντικό έργο, όσο ο αείμνηστος ιδιοκτήτης και ψυχή του ιστορικού αυτού χώρου, Ανδρέας Γιακουμέλλος. Τα παιδιά του είναι άξιοι συνεχιστές, που μαζί με τον υπεύθυνο του προγράμματος Βασίλη Στάη, κάνουν το Κύτταρο να αντέχει στο χρόνο αειθαλές και να φιλοξενεί τα πιο ενδιαφέροντα μουσικά ρεύματα και κινήματα της κάθε εποχής.

Ο Χρήστος Κισατζεκιάν βρέθηκε μια ανάσα από τον Τζο Μποναμάσα
Μισός αιώνας Κύτταρο: Ιστορίες από τον «ναό» του ελληνικού ροκ-3
Ο Τζο Μποναμάσα στη σκηνή του Κυττάρου στις 15 Δεκεμβρίου του 2009. Φωτ.: Χρήστος Κισατζεκιάν
Με σαράντα ένα συναπτά χρόνια φωτορεπορτάζ στην πλάτη μου, στα τριάντα πέντε της εξειδίκευσης αυτής είχα τη χαρά και την τιμή να υπάρξω μεταξύ άλλων και επίσημος φωτογράφος του ιστορικού χώρου κατά την επανεκκίνηση του, τις χρονιές του 2007-2008. Μιλάμε για ένα ιστορικό χώρο συναυλιών που μαζί με το Αn Club, είναι τα δυο παλαιότερα ενεργά πάλκα της χώρας μας. Eνα πολυαγαπημένο στέκι που υπήρξε το δεύτερο σπίτι των θρυλικών Socrates Drunk The Conium.

Εχοντας λοιπόν απαθανατίσει κυριολεκτικά εκατοντάδες καλλιτέχνες και σχήματα στην οδό Ηπείρου, εάν πρέπει να επιλέξω έναν ως ξεχωριστό, «με το πιστόλι στον κρόταφο» θα διαλέξω τη μοναδική εμφάνιση του Αμερικανού κιθαρίστα, ερμηνευτή και μουσικοσυνθέτη Τζο Μποναμάσα. Οι λόγοι; Αμέτρητοι!

Κατ’ αρχάς τον είδαμε σε μια εποχή που ακόμη «χωρούσε» σε κλαμπάκια. Διότι πλέον ο χαρισματικός κιθαρίστας γεμίζει αρένες ανά την υφήλιο. Τον απολαύσαμε συγκυριακά με το καλύτερο line-up που πέρασε ποτέ από δίπλα του. Τον θαυμάσαμε στα δυο μέτρα. Μα πάνω από όλα, η ζωντανή του εμφάνιση εκείνη τη βραδιά υπήρξε τόσο καταιγιστικά παθιασμένη, που θα παραμείνει ανεξίτηλη στη μνήμη μας, μια για πάντα.

Ο Γιάννης Αλεξίου πέρασε την πιο όμορφη βραδιά της ζωής του στο Κύτταρο
Μισός αιώνας Κύτταρο: Ιστορίες από τον «ναό» του ελληνικού ροκ-4
Ο Νίκος Σπάθας «συντονισμένος» με τον πατέρα του και επίσης κιθαρίστα Γιάννη Σπάθα πίσω στο videowall, όπως τον απαθανάτισε ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Γιάννης Αλεξίου. Φωτ.: Γιάννης Αλεξίου
Το Κύτταρο σαν χώρος και σημείο έχει κάτι το μαγικό. Οταν πηγαίνω με το αυτοκίνητο προς εκείνη την πλευρά της Αθήνας περνάω για λόγους αρχής πάντα μπροστά από το μαγαζί. Τις προάλλες περνούσα απ’ έξω βράδυ, είχε κλειστά τα φώτα και μέχρι να καταλάβω πού βρίσκομαι, νόμιζα ότι είχα πάρει λάθος διαδρομή. Οταν όμως είναι φωτισμένο, για όσους η καρδιά τους χτυπά σε ροκ ρυθμό, φωτίζει όλη την Αθήνα με ένα μαγικό τρόπο.

Θυμάμαι ένα βράδυ που έπαιζαν οι Socrates όπως κάθε Παρασκευή και Σάββατο τη σεζόν 2005-6 στο κοντινό live club του Κυττάρου, το Rodeo Club, που είχαν επίσης τα αδέρφια Γιάννης και Δημήτρης Γιακουμέλλος. Οταν τελείωσαν το live, μας πήρε ο Γιάννης Γιακουμέλλος να μας πάει κάπου μαζί με τους Socrates, σαν έκπληξη, να μας ανακοινώσει κάτι πολύ σημαντικό. Πήγαμε λοιπόν στο Κύτταρο, που τότε σε μια περίοδο αγρανάπαυσης από τη ροκ φάση του, λειτουργούσε ως κάτι άλλο, ως ένα εναλλακτικό κέντρο διασκέδασης, άλλου ύφους.

Ο Φοίβος Δεληβοριάς στην «Κ»: Ο Λόρκα, ο Χατζιδάκις, το ελληνικό τραγούδι
Ο Φοίβος Δεληβοριάς στην «Κ»: Ο Λόρκα, ο Χατζιδάκις, το ελληνικό τραγούδι
Καθίσαμε όλοι γύρω από ένα μεγάλο τραπέζι, ο Γ. Γιακουμέλλος παρήγγειλε σαμπάνιες και ανακοίνωσε σε όλους ότι πολύ σύντομα, μέσα στη σεζόν, το Κύτταρο θα ξαναλειτουργήσει ως live rock club, όπως παλιά. Πραγματικά μέσα σε σύντομο διάστημα μεταμορφώθηκε και τον Οκτώβριο του 2007 συνέχισε την ένδοξη λειτουργία του, ανοίγοντας ξανά με την προβολή του ντοκιμαντέρ «Ζωντανοί στο Κύτταρο» του Αντώνη Μποσκοΐτη και με ένα live με τους Socrates, τον Δημήτρη Πουλικάκο και τον Σταύρο Λογαρίδη. Ετσι πήρε ξανά μπροστά και συνεχίζει με επιτυχία μέχρι σήμερα, 18 χρόνια μετά την έναρξη της δεύτερης και επίσης δημιουργικής πορείας του.

Η βραδιά που με σημάδεψε προσωπικά ήταν όταν ήρθε η στιγμή να κάνω εκεί την πρώτη επίσημη παρουσίαση του δεύτερου βιβλίου μου «Πρωτοπόροι του Ελληνικού Rock» εν μέσω σκληρών μέτρων της Covid-19. Χωρίς δεύτερη σκέψη, είχε συμφωνηθεί με τον Γιάννη Γιακουμέλλο και τον Βασίλη Στάη να γίνει στο Κύτταρο. Πού αλλού; Εκεί χτυπά η ροκ καρδιά μου.

Είχα στο μυαλό μου μια υπερπαραγωγή που ξέφευγε από μια συνηθισμένη εκδήλωση και ας υπήρχαν τόσα απαγορευτικά μέτρα. Την καλλιτεχνική διεύθυνση ανέλαβε ο Τζόνι Βαβούρας, που είναι «μανούλα» σε αυτά, έστησε μια house band με τον Κυριάκο Δαρίβα, τον ντράμερ του Παύλου Σιδηρόπουλου και τον κιθαρίστα Τάσο Σκούρα. Φυσικά ήταν δύσκολο να συγκεντρωθούν όλοι όσοι είχαμε στο μυαλό μας.

Μισός αιώνας Κύτταρο: Ιστορίες από τον «ναό» του ελληνικού ροκ-5
Ο Τάκης Μαρινάκης των Πελόμα Μποκιού έπαιξε το τελευταίο του live στην παρουσίαση του βιβλίου του Γιάννη Αλεξίου «Πρωτοπόροι του Ελληνικού Ροκ». Φωτ.: Γιάννης Αλεξίου
Συνολικά συμμετείχαν όμως 25 μουσικοί και 3 συγκροτήματα. Τι να πρωτοαναφέρω. Σε μια στιγμή απίστευτου συγχρονισμού το σόλο του Νίκου Σπάθα, γιου του αείμνηστου και αξεπέραστου κιθαρίστα Γιάννη Σπάθα, συναντήθηκε με εκείνο του πατέρα του στην οθόνη. Οι εναπομείναντες Πελόμα Μποκιού, ο οργανίστας τους Γιώργος Στεφανάκης και ο ντράμερ Δημήτρης (Τάκης) Μαρινάκης συμπράξανε με τη house band κι έπαιξαν μαζί τραγούδια των Πελόμα για τελευταία φορά, καθώς έμελλε να είναι το τελευταίο live του Τάκη Μαρινάκη.

Εκείνη τη βραδιά στο Κύτταρο θα τη θυμάμαι για πάντα. Ισως η πιο όμορφη της ζωής μου. Το βράδυ αυτό στα περισσότερα βιβλία που υπέγραψα, η αφιέρωσή μου άρχιζε έτσι: «Ευχαριστώ που ήσουν εδώ μαζί στη μεγάλη βραδιά της ζωής μου». Ηταν πρώτη φορά που πήγα στο θρυλικό Κύτταρο όχι για να δω μια συναυλία, αλλά γιατί ήμουν εγώ το τιμώμενο πρόσωπο, ως συγγραφέας, στην πρώτη επίσημη και μοναδική παρουσίαση ενός βιβλίου που ετοίμαζα υπομονετικά επί 22 χρόνια.

Επίσης δεν θα ξεχάσω ποτέ όταν πέρασα ένα πρωί πριν από την εκδήλωση απ’ έξω και είδα την αφίσα της εκδήλωσης δίπλα σε εκείνες των Blues Wire, του Αλκίνοου Ιωαννίδη, των Bullets και άλλων…

Για τον Ζωρζ Πιλαλί, ο Παύλος Σιδηρόπουλος δεν έφυγε ποτέ
Στα άδυτα του παλιού Μινιόν
Στα άδυτα του παλιού Μινιόν
Εχει μεγάλη μουσική ιστορία το Κύτταρο. Κάποιοι από τους μουσικούς που έχουν παίξει εκεί κάλλιστα θα μπορούσαν να έχουν κάνει διεθνή καριέρα. Αυτός που όρισε το ελληνικό ροκ και μέσα από το Κύτταρο ήταν ο Παύλος Σιδηρόπουλος. Μπορεί να έχει πεθάνει, αλλά είναι ακόμη παρών. Με τον Παύλο είχαμε συνεργαστεί στο Rodeo το 1987, παίξαμε μαζί κάποιους μήνες. Αυτό που μου είχε φανεί ενδιαφέρον είναι ότι ο Σιδηρόπουλος είχε μια ιδέα την οποία ολοκλήρωσε, κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες. Είχε καλλιτεχνική συνείδηση. Σε παιδιά σαν τον Σιδηρόπουλο υπήρχε ρομαντισμός.

www.kathimerini.gr