Παρασκευή , 29 Μαρτίου 2024
Breaking News
Ακολουθήστε μας στο facebook

Ο υπερβατικός ρεμπέτης Ο Δημήτρης Παπαδημητρίου παρουσιάζει άγνωστα τραγούδια του Παναγιώτη Τούντα

«Η γνώση της δυτικής μουσικής δεν αλλοίωσε το φυσικό ελληνικό στοιχείο της μουσικής του. Αντίθετα, τον βοήθησε να το επεκτείνει», λέει για τον Παναγιώτη Τούντα ο Δημήτρης Παπαδημητρίου.

Τι ενώνει έναν σύγχρονο πολυσχιδή συνθέτη με έναν συνθέτη του σμυρναίικου ρεμπέτικου; Συγκεκριμένα τον Δημήτρη Παπαδημητρίου με τον Παναγιώτη Τούντα (1886-1942), τον διασημότερο συνθέτη της προπολεμικής Σμύρνης; Με αυτό το ερώτημα διακόψαμε το βραδινό παιχνίδι του Δ. Παπαδημητρίου με τον δυόμισι ετών γιo του, Στέλιο, για τον οποίο πάντα βρίσκει χρόνο. Ακόμη και για να του μαγειρεύει, όπως λέει. «Ισως μαγειρεύω καλύτερα απ’ ό,τι γράφω μουσική».

Το ρεμπέτικο τραγούδι και οι επιρροές του στους καλλιτέχνες τού σήμερα είναι το θέμα του Ελληνικού Σχεδίου 2022-2023 που έχει τίτλο «Ο θησαυρός του Παναγιώτη Τούντα και το νέο στο ρεμπέτικο». Το πρώτο μέρος ξεκίνησε τον περασμένο Δεκέμβριο και συνεχίζει με δράσεις σε τρεις διαφορετικούς χώρους και άγνωστο υλικό του Τούντα, αλλά και έργα των Ευγένιου Χαλίλ, Τάσου Ρωσόπουλου, Βαγγέλη Κορακάκη, Δημήτρη Παπαδημητρίου και του Γρηγόρη Βασίλα, που ήδη παίχτηκε.

Η αποψινή συναυλία στο «Μικρό Παλλάς» περιλαμβάνει τραγούδια του μεγάλου Σμυρνιού συνθέτη σε πρώτη εκτέλεση, σε ενορχήστρωση του Μανώλη Πάππου. Τον μερικώς ή ολικώς ελλείποντα στίχο συμπληρώνουν οι Διονύσης Καψάλης, Γιώργος Κοροπούλης, Κώστας Φασουλάς, Βερόνικα Δαβάκη και ο ίδιος ο κ. Παπαδημητρίου, ιδρυτής άλλωστε του Ελληνικού Σχεδίου.

«Ορισμένα είχαν κάποιους τίτλους, άλλα δεν είχαν λόγια παρά μόνον μια σημείωση ή μια λέξη», λέει ο τελευταίος στην «Κ» και υπογραμμίζει ότι ο Τούντας ήταν γνώστης της θεωρίας της μουσικής. Σημειώνει επίσης ότι «ο επιτυχημένος πειραματισμός του στην τολμηρή πολυτροπικότητα των μελωδιών του φωτίζει ακόμη και σήμερα μια δύσβατη περιοχή του ελληνικού μελωδισμού. Ωστόσο, η γνώση της δυτικής μουσικής δεν αλλοίωσε το φυσικό ελληνικό στοιχείο της μουσικής του. Αντίθετα, τον βοήθησε να το επεκτείνει».

Τριάντα τραγούδια παρουσιάζονται στο φετινό Ελληνικό Σχέδιο που υποστηρίζεται από το Ιδρυμα Ωνάση. «Θα μου φαινόταν αστείο να μιμηθούμε σήμερα τον λόγο του Τούντα μιλώντας για πράγματα που δεν υπάρχουν πια μόνο και μόνο για να φανεί ότι είναι το ύφος του», εξηγεί ο Δ. Παπαδημητρίου και προσθέτει: «Με ενδιέφερε να πραγματοποιηθεί μια υπερβατική συνεργασία με την απόσταση ενός αιώνα. Δεν ήθελα ο σημερινός ποιητής και στιχουργός να γράψει όπως 100 χρόνια πριν, αλλά όπως θα έγραφε σήμερα».

Στους νέους μπορεί να μην αρέσει καθόλου το λαϊκό τραγούδι ή το έντεχνο, όμως τρελαίνονται για το ρεμπέτικο.

Ομως, ποια είναι η δική του σχέση με το ρεμπέτικο; Μπορεί να έγραψε ωραία λαϊκά τραγούδια, να έπαιξε πολλές φορές μπουζούκι και μπαγλαμά στη δισκογραφία, σε παρέες και εκδρομές, αλλά τι τον συγκινεί σε αυτό το μουσικό είδος; «Θεωρώ ότι κουβαλάω το λαϊκό τραγούδι και στις πιο έντεχνες δουλειές μου, όπως το Κοντσέρτο για βιολί και ορχήστρα που παίχτηκε πρόσφατα στο Μέγαρο Μουσικής», απαντά ο συνθέτης.

Ηταν μαθητής της Α΄ Γυμνασίου στον Πειραιά όταν πρωτάκουσε ρεμπέτικα τραγούδια. «Ακουσα τον ήχο του μπουζουκιού από ένα ημιυπόγειο. Κοντοστάθηκα ξαφνιασμένος. Το μόνο που έβλεπα από το ανοιχτό παράθυρο ήταν ένα μπουζούκι και τα πόδια του μουσικού που έπαιζε. Οταν με αντιλήφθηκε, σταμάτησε ενοχλημένος και με έδιωξε. Την επομένη ακολούθησα την ίδια διαδρομή. Βγήκε πάλι να με διώξει, αλλά την τελευταία στιγμή, λες και μετάνιωσε, ρώτησε “είσαι μουσικός;”. Παίζω κιθάρα, απάντησα. “Εμπα μέσα” είπε και μου έδωσε μια κιθάρα με συρμάτινες χορδές που έκοβαν τα δάχτυλα. Μέρες μετά με γνώρισε σε μια συντροφιά γέρων που τον περίμεναν σε μια ΕΒΓΑ στην Πειραϊκή. Κάνοντας κοπάνες, έμαθα τα ρεμπέτικα. Και ακόμη, ένα άλλο μπουζούκι απ’ αυτό που ακουγόταν –όσο ακουγόταν– στο ραδιόφωνο, που ήταν κυρίως τετράχορδο με μαγνήτη. Το τρίχορδο είναι σχεδόν ένα άλλο όργανο».

Λίγο μετά, στη δισκοθήκη της οικογένειας προστέθηκαν δίσκοι του Βαμβακάρη. «Οι γονείς μου δεν είχαν ιδιαίτερη σχέση με το λαϊκό τραγούδι, όμως θυμάμαι αυτά τα τραγούδια στα οικογενειακά γλέντια. Και μάλιστα να τα παίζουμε με τον αδελφό μου, τον Γιώργο – εκείνος στο ακορντεόν». Οι γονείς του δεν έμαθαν ποτέ για την παρέα των ηλικιωμένων που έπαιζαν μπουζούκι, ούτε για τις κοπάνες. «Ημουν, βλέπετε, απουσιολόγος την τάξης, οπότε είχα τον έλεγχο. Από τότε, το ρεμπέτικο είναι για μένα το σημείο διαρκούς επανεκκίνησης του τραγουδιού».

Και το μπουζούκι σήμερα; «Τείνει να εκφυλιστεί. Ακούω να λένε “θα πάμε στα μπουζούκια”, κι εκεί όπου πάνε, δεν ακούγεται μπουζούκι». Μήπως γιατί εδώ και χρόνια στα νυχτερινά κέντρα κυριαρχεί η λαϊκοπόπ, που ταιριάζει στο νεοπλουτίστικο περιβάλλον; «Είναι ακριβώς έτσι, σαν ένα σαλονίστικο σκυλάδικο. Ο Μανώλης Πάππος θα έπρεπε να κάνει σεμινάρια σε συναδέλφους του μπουζουξήδες, που είναι εξαιρετικοί μουσικοί, αλλά δεν παίζουν ακριβώς μπουζούκι. Οταν ακούω το όργανο απ’ αυτούς, ακούω έναν καταρράκτη από νότες, αλλά όχι αυτό που ξεσηκώνει έναν καημό. Και όμως: στους νέους μπορεί να μην αρέσει καθόλου το λαϊκό τραγούδι ή το έντεχνο, όμως τρελαίνονται για το ρεμπέτικο».

Στο άγνωστο υλικό του Παναγιώτη Τούντα τον εντυπωσίασαν οι σωστές φροντισμένες παρτιτούρες και τα σημειώματά του. «Για να είναι καλογραμμένες οι παρτιτούρες, πρέπει να έχει ο άλλος αισθητική επιθυμία. Ο γραφικός χαρακτήρας προδίδει πολλά».

Το ενδιαφέρον στην αποψινή συναυλία είναι ότι θα παρουσιαστούν και έργα του νεότατου οργανοπαίκτη Ευγένιου Χαλίλ. Οι «Μικρές Εικόνες» είναι σύντομα οργανικά κομμάτια και τραγούδια σε στίχους του Χρήστου Σπουρδαλάκη. «Δεν με ενδιέφερε να δούμε μόνο το παλιό, αλλά και το σήμερα», τονίζει ο Δημήτρης Παπαδημητρίου για την ανάθεση έργου. «Είναι νεότατο παιδί που γνώρισα ως μπουζουξή και με εντυπωσίασε ότι παίζει με τη σωστή πενιά, παρότι νέος. Είναι επίσης καταπληκτικός πιανίστας και γράφει με ενδιαφέροντα και σύγχρονο τρόπο», επισημαίνει ο εμπνευστής του Ελληνικού Σχεδίου.

Γιώτα Συκκά

www.kathimerini.gr

Εγγραφείτε στο κανάλι μας στο You Tube

Δες επίσης

Τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων της Παρασκευής 29/3/24

Διαβάστε στο fonografos.net τα πρωτοσέλιδα και τα οπισθόφυλλα των εφημερίδων της Παρασκευής. Πατήστε ΕΔΩ για …

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *