Αυτοδιοικητική και πληθυσμιακή πορεία του οικισμού μετά την απελευθέρωση από τους Οθωμανούς (1912) μέχρι σήμερα
Έρευνα-σύνταξη: Κων/νος Μπρούζας
Το Λουτρό της Ελασσόνας είναι ένας όμορφος οικισμός κτισμένος στα Καμβούνια όρη, σε υψόμετρο 750 μέτρων περίπου και απέχει από τη Λάρισα 72 χλμ. Ο επισκέπτης, ερχόμενος από την Ελασσόνα προς τα Γρεβενά, στη διασταύρωση, πριν από τη Δεσκάτη, ανηφορίζει δεξιά τις ήπιες στροφές του δρόμου και σε μικρή απόσταση εισέρχεται στον οικισμό.
Αριστερά του κεντρικού δρόμου, συναντά την πλατεία του χωριού με τον πετρόκτιστο περικαλλή ναό του Αγ. Νικολάου, όπου πάνω από 200 χρόνια εκκλησιάζονται οι Λουτριώτες.
Το Λουτρό είναι χωριό με δυνατούς, πολύ έξυπνους και αποφασισμένους ανθρώπους. Όσοι δεν κατάφερναν να ξεπεράσουν τη φτώχεια, λόγω του τόπου, των πολέμων και άλλων δύσκολων καταστάσεων έπαιρναν τον δρόμο της ξενιτιάς.
Αναγκάστηκαν να μετακινηθούν σε γειτονικές ή μακρινές πόλεις, ακόμη και στο εξωτερικό. Εκεί, στους νέους τόπους, εργαζόμενοι σκληρά, εξελίχτηκαν από απλοί εργάτες ή τεχνίτες σε σπουδαίους επώνυμους επαγγελματίες και επιχειρηματίες. Ολόκληρες οικογένειες δημιούργησαν επιτυχημένες επιχειρήσεις στην Ελασσόνα, στον Τύρναβο, στη Λάρισα και σε άλλες μεγάλες πόλεις της πατρίδας μας.
Επιτυχίες είχαν και έχουν οι Λουτριώτες στις Τέχνες, στα Γράμματα, στις επιστήμες, στα σώματα ασφαλείας και στις ένοπλες δυνάμεις. Στον Τύρναβο ο Τέλης Μπλάντας, εδώ και δεκαετίες, είναι ο αναντικατάστατος αρχιτεχνίτης και αρχικατασκευαστής των αρμάτων του πασίγνωστου καρναβαλιού του Τυρνάβου. Δεν νοείται παρέλαση αρμάτων καρναβαλιού στον Τύρναβο χωρίς τα τεχνουργήματα του Τέλη.
Στον πνευματικό κόσμο, ξεχωριστή θέση κατέχει ο αξέχαστος φιλίστορας και ερευνητής της θεσσαλικής ιστορίας και του τόπου του Γιώργος Μπλάντας. Πολλοί σύγχρονοι ερευνητές ανατρέχουν στα αξιόπιστα δημοσιεύματα του Γιώργου για να τεκμηριώσουν τα δικά τους δημοσιεύματα. Αξιόλογο, επίσης, λαογραφικό πόνημα άφησε πίσω του και ο αλησμόνητος Στέφανος Παπαδόπουλος.
Γενικά, το Λουτρό ανέδειξε πολύ καλούς επιστήμονες σε όλους τους τομείς (καθηγητές, δασκάλους κ.ά.), εξαίρετους αξιωματικούς και σπουδαίους μουσικούς οργανοπαίχτες. Από το Λουτρό έλκει την καταγωγή, από την πλευρά της μητέρας του, και ο δημοφιλής μουσικοσυνθέτης και τραγουδιστής Θανάσης Παπακωνσταντίνου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στην περιοχή του Λουτρού έδρασαν γνωστοί οπλαρχηγοί του Αγώνα της απελευθέρωσης του Έθνους μας, όπως ο Βλαχάβας και ο Νικοτσάρας.
Εισαγωγή
Στα ίδια ή σε διαφορετικά ΦΕΚ συμβαίνει οι οικισμοί να αναφέρονται άλλοτε ως χωρία και άλλοτε ως συνοικισμοί ή οικισμοί και τα ονόματά τους με διάφορες μορφές χωρίς πάντα να δικαιολογούνται. Πολλά λάθη ή παραλείψεις έγιναν, κυρίως, κατά τα πρώτα χρόνια της ίδρυσης και επέκτασης του ελληνικού κράτους που οφείλονταν σε διάφορους λόγους. Μετά την απογραφή του 1940 άρχισε να αποκαθίσταται σταδιακά η ορθή γραφή των τοπωνυμίων (οικωνυμίων σήμερα) ως προς το γένος, τις καταλήξεις και την ορθογραφία ακόμη και με την έκδοση διορθωτικών ΦΕΚ.
Σε πολλές περιπτώσεις, καταγράφω λέξεις και σύνθετες ορολογίες αυτούσιες ή σε εισαγωγικά όπως είχαν τυπωθεί τότε.
Το Λουτρό
Έτος 1913
Στην απογραφή του 1913 αναγράφεται ως χωρίον με το όνομα Λουτρός (χωρίς άρθρο) με 482 κατοίκους (264 άρρενες και 218 θήλεις), υπαγόμενο στην Υποδιοίκηση της Ελασσώνος του Νομού Κοζάνης (ΦΕΚ 112Α/28.3.1915).
Έτος 1915
Ως χωρίον Λουτρός υπάγεται στην Υποδιοίκηση των Γρεβενών του Νομού Κοζάνης, αποσπώμενο από την Υποδιοίκηση της Ελασσώνος.
Η τέως «Υποδιοίκησις Ελασσώνος» (εκτός από τα «χωρία» Δεσκάτη και Άγιος Γεώργιος, Σέλισμα, Παρασκευή, Παλαιά Τσούκα, Λουτρός, Κρανιά, Πιτσούγκια και Μπεσεριτσά τα οποία προσαρτήθηκαν στην Υποδιοίκηση των Γρεβενών του Νομού Κοζάνης) αποσπάται από τον Νομό Κοζάνης και «προστίθεται εις τον νομόν Λαρίσης» (ΦΕΚ 120Α/1.4.1915).
Έτος 1918
Ο συνοικισμός (σ.σ. αντί οικισμός) Λουτρός αναγνωρίζεται σε Κοινότητα «υπό το όνομα «Κοινότης Λουτρού» και έδραν τον ομώνυμον συνοικισμόν» (ΦΕΚ 260Α/31.12.1918).
Έτος 1919
Ο συνοικισμός (σ.σ. αντί οικισμός) Μπεσιριτσιά ενώνεται με την Κοινότητα Λουτρού της Υποδιοίκησης των Γρεβενών του Νομού Κοζάνης (ΦΕΚ 94Α/2.5.1919).
Έτος 1920
Στην απογραφή του 1920 αναγράφεται ως χωρίον με το όνομα Λουτρός (χωρίς άρθρο) με 445 κατοίκους (222 άρρενες και 223 θήλεις), υπαγόμενο στην Κοινότητα Λουτρού της Υποδιοίκησης των Γρεβενών του Νομού Κοζάνης (ΦΕΚ 244Α/27.12.1921).
Μπεσιριτσιά 122 κάτοικοι.
Έτος 1927
Ο συνοικισμός (αντί οικισμός) Μπεσιριτσά (χωρίς άρθρο) μετονομάζεται σε Άκρη (χωρίς άρθρο) υπαγόμενος στην Κοινότητα Λουτρού της Υποδιοίκησης των Γρεβενών του Νομού Κοζάνης (ΦΕΚ 206Α/28.9.1927).
Έτος 1928
Στην απογραφή του 1928 αναγράφεται ως χωρίον με το όνομα Λουτρός (χωρίς άρθρο) με 397 κατοίκους (178 άρρενες και 219 θήλεις), υπαγόμενο στην Κοινότητα Λουτρού της Επαρχίας Γρεβενών του Νομού Κοζάνης ((ΓΣΥΕ. Απογραφή 15-16 Μαΐου 1928).
Άκρη 144 κάτοικοι.
Σημείωση: Δεν εντοπίστηκε η ημερομηνία της ίδρυσης της Επαρχίας Γρεβενών.
Έτος 1940
Στην απογραφή του 1940 αναγράφεται ως χωρίον με το όνομα το Λουτρόν με 577 κατοίκους (287 άρρενες και 290 θήλεις), υπαγόμενο στην Κοινότητα Λουτρού της Επαρχίας Γρεβενών του Νομού Κοζάνης (ΓΣΥΕ: Απογραφή 16.10.1940, έκδοση 1950).
Η Άκρη 220 κάτοικοι.
Έτος 1943
Η Κοινότης Λουτρού αποσπάται από την Επαρχία Γρεβενών του Νομού Κοζάνης και υπάγεται στην Επαρχία Ελασσώνος του Νομού Λαρίσης (ΦΕΚ 10Α/21.1.1943).
Έτος 1951
Στην απογραφή του 1951 αναγράφεται ως χωρίον με το όνομα το Λουτρόν με 626 κατοίκους, υπαγόμενο στην Κοινότητα Λουτρού της Επαρχίας Ελασσόνος του Νομού Λαρίσης (ΕΣΥΕ: Απογραφή 7.4.1951).
Η Άκρη 288 κάτοικοι.
Έτος 1961
Στην απογραφή του 1961 αναγράφεται ως χωρίον με το όνομα το Λουτρόν με 763 κατοίκους, υπαγόμενο στην Κοινότητα Λουτρού της Επαρχίας Ελασσόνος του Νομού Λαρίσης (ΦΕΚ 16Β/19.1.1962. Απογραφή 19.3.1961).
Η Άκρη 373 κάτοικοι.
Έτος 1971
Στην απογραφή του 1971 αναγράφεται ως οικισμός με το όνομα το Λουτρόν με 774 κατοίκους, υπαγόμενος στην Κοινότητα Λουτρού της Επαρχίας Ελασσόνος του Νομού Λαρίσης (ΦΕΚ 225Β/14.3.1972 Απογραφή 14.3.1971).
Η Άκρη 348 κάτοικοι.
Έτος 1979
«Ο συνοικισμός Άκρη της Κοινότητος Λουτρού της Επαρχίας Ελασσόνος του Νομού Λαρίσης, αναγνωρίζεται εις ιδίαν Κοινότητα υπό το όνομα «Κοινότης Άκρης», εν τη αυτή Επαρχία και τω αυτώ Νομώ». Έδρα της Κοινότητας ορίζεται ο ομώνυμος συνοικισμός «Άκρη, η» (ΦΕΚ 16Α/30.1.1979).
Έτος 1981
Στην απογραφή του 1981 αναγράφεται ως οικισμός με το όνομα το Λουτρόν με 821 κατοίκους, υπαγόμενος στην Κοινότητα Λουτρού της Επαρχίας Ελασσόνος του Νομού Λαρίσης (ΦΕΚ 370Β/14.6.1982. Απογραφή 5 Απριλίου 1981).
Έτος 1991
Στην απογραφή του 1991 αναγράφεται ως οικισμός με το όνομα το Λουτρόν με 841 κατοίκους, υπαγόμενος στην Κοινότητα Λουτρού της Επαρχίας Ελασσόνος του Νομού Λαρίσης (ΦΕΚ 882Β/6.12.1993. Απογραφή 17 Μαρτίου 1991).
Έτος 1997
Η Κοινότητα Λουτρού, σύμφωνα με τον νόμο 2539 «Συγκρότηση της Πρωτοβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης» Πρόγραμμα Καποδίστριας, προσαρτάται στον Δήμο Αντιχασίων (έδρα ο οικισμός Κρανέα Ελασσόνας) του Νομού Λαρίσης και η Κοινότητα καταργείται (ΦΕΚ 244Α/4.12.1997).
Έτος 2001
Στην απογραφή του 2001 αναγράφεται ως οικισμός με το όνομα το Λουτρόν με 709 κατοίκους, υπαγόμενος στο Δημοτικό Διαμέρισμα Λουτρού του Δήμου Αντιχασίων (ΦΕΚ 715Β/12.06.2002. Απογραφή 18.3.2001).
Έτος 2006
Το Δημοτικό Διαμέρισμα Λουτρού ονομάζεται Τοπικό Διαμέρισμα Λουτρού του Δήμου Αντιχασίων του Νομού Λαρίσης σύμφωνα με το ΦΕΚ 114Α/8.6.2006.
Έτος 2010
Ο Δήμος Αντιχασίων καταργείται και υπάγεται στον νεοσυσταθέντα διευρυμένο Δήμο Ελασσόνας (με έδρα την Ελασσόνα) του Νομού Λαρίσης (ΦΕΚ 87Α/7.6.2010).
Ο οικισμός το Λουτρόν σύμφωνα με το νεότερο «ΦΕΚ 1292Β/11.8.2010» υπάγεται στην Τοπική Κοινότητα Λουτρού (νέα ονομασία του Τοπικού Διαμερίσματος Λουτρού) της Δημοτικής Ενότητας Αντιχασίων του Δήμου Ελασσόνας της ΠΕ Λάρισας (όπως αποκαλείται πλέον ο Νομός Λαρίσης).
Έτος 2011
Στην απογραφή του 2011 αναγράφεται ως οικισμός με το όνομα το Λουτρόν με 699 κατοίκους (ΦΕΚ 699Β/20.3.2014. Απογραφή 9.5.2011) υπαγόμενος, σύμφωνα με τα ΦΕΚ 87Α/7.6.2010 και ΦΕΚ 1292Β/11.8.2010, στην Τοπική Κοινότητα Λουτρού της Δημοτικής Ενότητας Αντιχασίων του Δήμου Ελασσόνας της ΠΕ Λάρισας.
Έτος 2019
Η Τοπική Κοινότητα Λουτρού της Δημοτικής Ενότητας Αντιχασίων του Δήμου Ελασσόνας της ΠΕ Λάρισας, στην οποία υπάγεται ο οικισμός το Λουτρόν, αποκαλείται Κοινότητα Λουτρού σύμφωνα με το ΦΕΚ 1327Β/17.4.2019.
Έτος 2021
Με τον Νόμο 4804/2021, οι Κοινότητες καταργούνται και αντικαθίστανται από τις Δημοτικές Κοινότητες με λιγότερη αυτονομία (ΦΕΚ 90Α/5.6.2021).
Στην απογραφή του 2021 αναφέρεται ως Δημοτική Κοινότητα Λουτρού της Δημοτικής Ενότητας Αντιχασίων του Δήμου Ελασσόνας της ΠΕ Λάρισας με 491 μόνιμους κατοίκους (ΦΕΚ 2802/Β 26.4.2023).
Στις 31 Μαρτίου 2024 αναμένονται τα πλήρη επίσημα αποτελέσματα της απογραφής του 2021.
Επίλογος-Σχόλια
Στις απογραφές του 1913, 1920 και 1928 το όνομα του οικισμού αναγράφεται χωρίς άρθρο.
Στην απογραφή του 1940 και στις μετέπειτα αναγράφεται με άρθρο. Μέχρι και την απογραφή του 1961 αναγράφεται στη στήλη «Πόλεις και χωρία» ενώ στις μετέπειτα απογραφές αναγράφεται στη στήλη «οικισμοί».
Στην απογραφή του 1951 και εντεύθεν, δεν μνημονεύεται ο αριθμός των αρρένων και θηλέων κατοίκων, όπως στις προηγούμενες, παρά μόνον ο συνολικός αριθμός.
Πηγές: ΦΕΚ, ΕΛΣΤΑΤ, Ε.Ε.Τ.Α.Α. Α.Ε., Πληροφορίες Φίλων και Προσωπική Εμπειρία.
Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ LARISSANET